| تاریخ ارسال: 1399/4/17 | 

نقش ریاضیات در پیشرفت علمی و توسعه کشور نقش ریاضیات در پیشرفت علمی و توسعه کشور

ریاضیات رشته­ای از دانش بشری است که با اعداد، الگوریتم­ها، محاسبات و مدلسازی برای حل مسائل سروکار دارد و کاربرد آن به کشف الگوهای حاکم بر طبیعت و تحلیل بهتر امور جامعه می­انجامد. ابزارهای فکری که در جوهره علوم ریاضی نهفته است، عوامل بسیار مؤثری برای تحلیل اطلاعات تجربی هستند که نتیجه آن افزایش دانش بشریاست. پیشرفت و توسعه پایدار کشورها که بر اساس فناوری­های نوین، صنایع دانش­‌بنیان و رشد اقتصادی رقم میخورد، ریشه در علوم ریاضی دارد. این علوم امروزه توانسته است به تقریباً تمام بخشهای زندگی وارد شود و به استحکام قابلیت فناوری‌های نوین مانند داده‌­کاوی، ارتباطات الکترونیکی امن، هوش مصنوعی و پیش‌­بینی عددی وضعیت آب­ وهوا بیانجامد.
علاوه بر این، یادگیری و آموزش صحیح علوم ریاضی در سطوح تربیت رسمی عمومی و حتی غیر رسمی برای همگان یک ضرورت است، چرا که این آموزش به ایجاد ساختار تفکر منطقی برای حل بهینه مسائل، درک صحیح از زندگی برای پرهیز از ناهنجاری‌ها و شناخت بایسته طبیعت برای بهره‌مندی هوشمندانه از آن میانجامد. آحاد جامعه با داشتن تفکر منطقی، به درک بهتر پدیده‌­ها دست می‌­یابند و با استفاده از روابط آماری نهفته در داده­‌ها و اطلاعات دریافتی، می­‌توانند زندگی بهتری را برای خود و اطرافیانشان برنامه‌­ریزی کنند. این مهم در پرتو اندیشیدن و تفکر خالق میسر می­‌شود که برای هر شهروند موفق یک ضرورت است و با حل مسئله و تمرین از طریق کار با ریاضیات به روشصحیح محقق می­شود. با ممارست در حل مسائل ریاضی که در گذشته دانش‌آموزان به آن تشویق می‌­شدند، از یک سو مهارت صبر و حوصله برای نتیجه­‌گیری به دست می­‌آید و از سوی دیگر، پشتکار افراد در فهم داده­‌ها و تحلیل مسائل روزمره زندگی تقویت می­‌شود که خود تأثیر غیرقابل انکاری بر سلامتی و بهبود روابط اجتماعی بر جای می‌گذارد.
رهیافت­‌های مختلف حل مسئله در ریاضیات، روش‌هایی را فراهم می‌سازند که برای حل مسائل اجتماعی هم قابل استفاده هستند. با تمرین روشهای صحیح حل مسئله، نوجوانان و جوانان و بلکه آحاد مردم، می‌توانند روش­‌های حل بهینه مسائل اجتماعی را فرا بگیرند و بر آن مسلط شوند. بدیهی است که از این طریق به تربیت تفکر منطقی، آموزشصبر و پایداری در حل مسائل و ارتقای هوش اجتماعی افراد جامعه دست می­یابیم که سبب جلوگیری از آسیب‌­های اجتماعی، کاهش پرونده‌­های قضائی و کاستن از خسارت­‌های جبران ناپذیر در جامعه خواهد شد.
بی­‌تردید می‌­توان گفت ریاضیات در بخش‌های مختلف زندگی، تأثیر انکارناپذیری دارد و به­‌تفکر عمیق و تصمیم‌سازی منطقی کمک می‌کند. یک پزشک که ریاضی خوب می‌داند، بیماری‌ها را بهتر تشخیص می‌دهد. یک اقتصاددان که به دانش ریاضی مجهز است، روابط اقتصادی ملی و بین‌المللی و رفتار بازارها را دقیقتر درک می‌کند و می‌تواند تصمیم‌سازی مناسب داشته باشد و یک سیاستمدار که از قدرت تفکر ریاضی برای بررسی و تحلیل مسائل جامعه برخوردار باشد، علاوه برتوانمندی برنامه‌ریزی صحیح، مسئول بهتری برای اداره کشور خواهد بود و وعده‌های واقع‌بینانه‌ای به مردم خواهد داد.
از آنجا که ریاضیات نقش بسیار اساسی در توسعه علوم و فناوریهای نوین ایفا می‌کند و علاوه بر آن رابطۀ مستقیمی نیز بین آموزش ریاضی و توسعه زندگی آحاد جامعه وجود دارد، باید به جایگاه علوم ریاضی در سطوح مختلف آموزشی توجه کافی معطوف شود. الزم است دانش‌آموزان را برای زندگی بهتر، محیط کار پویا، مشارکت اجتماعی، نقش‌آفرینی در یک جامعه علمی و توانمند برای توسعه همه‌جانبه کشور تربیت کرد. دانش‌آموزان امروز، نقش‌آفرینان آینده برای اداره بهتر کشور خواهند بود. با توسعه توانایی‌های ریاضی، دانش آموزان می‌توانند یاد بگیرند که چگونه ریاضی‌وار، بیاندیشند و چگونه به حل منطقی مسائل بپردازند. برای این منظور باید چیستی، چرایی و چگونگی توسعه تفکر ریاضیبرای آنها تبیین شود.
در سطح آموزش عالی نیز نباید از نقش علوم ریاضی و دانش‌های وابسته آن به منظور تربیت دانشجویان و توانمندسازی آنها برای حل مسائل علمی در سایر رشته‌ها غافل بود. همچنین تربیت ریاضیدانان جوان در دانشگاه‌ها یکی دیگر از ضروریات کشور در حال و آینده است. ریاضیدان می‌تواند خوب فکر کند، و با استفاده از توان تجریدی که در رویارویی با مسائل و مفاهیم ریاضی به دست می‌آورد، به مهارت درک و مدلسازی مسائل پیچیده اجتماعی و انسانی می‌رسد. با فکر و اندیشه ریاضی میتوان به کشف روابط کمی و کیفی دنیای واقعی پرداخت و با استفاده از تحلیل آماری داده‌ها و اطلاعات مرتبط، تصمیم‌سازیهای علمی ممکن می‌شود و امکان ارائه برنامه‌های راهبردی بلندمدت حاکمیت در حوزه‌های مختلف علمی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشور فراهم خواهد شد.
اما اینک متأسفانه فرایند آموزش در کشور بسیار نابسامان است و به آموزش ریاضیات نیز توجه نمی‌شود. دانش‌آموزان به جای فراگیری مهارت‌های حل مسئله، به سمت آموزشهای بسیار سطحی برای پیروزی در کنکور سوق داده می‌شوند و در دانشگاه‌ها نیز با وضعیت چندان بهتری نسبت به آموزش و پرورش روبه‌رو نیستیم. هر چند در سند نقشه جامع علمی کشور به عنوان مهمترین مرجع برای برنامه‌ریزی‌های آموزشی و علمی، شاخه‌هایی از علوم ریاضی در ردیف اولویت‌های علم و فناوری کشور نام برده شده‌اند، اما دریغ که حرکت هدفمندی را برای اجرای برنامه‌هایی مبتنی بر این اولویت‌ها مشاهده نمیکنیم و این رشته پایه‌ای همچنان دور از توجه جدی برای پیشرفت و اداره بهتر کشور قرار دارد.
برای توسعه پایدار کشور و قرارگیری آن در ردیف کشورهای توانمند که سلامتی، رفاه، آرامش، ثروت و پیشرفت مردمان خود را رقم می‌زنند، ضروری است شهروندان و به ‌خصوص جوانانی تربیت شوند که قدرت اندیشیدن و استدلال منطقی، توان برنامه‌ریزی و تفکر خالق داشته باشند. بروز این توانمندی‌ها در سپهر عمومی جامعه و نیز قابلیت برخورد منطقی و موثر در تعاملات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی از طریق ترویج و گسترش اندیشه ریاضی در جامعه به‌دست می‌آید. باور عمیق به این موضوع از سوی مدیران و تصمیم‌گیران ارشد کشور، میتواند آثار گرانبهایی دربرداشته باشد، و با شروع از توجهات بایسته به ریاضیات در اجرای نقشه جامع علمی کشور، دور نخواهد بود که نتایج عینی این توجهات را در بالندگی جامعه سالم و توسعه همه‌جانبه آن شاهد باشیم. نتایج مطالعات کشورهای پیشرفته در خصوص
وضعیت کنونی ریاضیات بیان می‌کند که دانشگاه‌ها و حاکمیت باید به سرمایه‌گذاری در همه شاخه‌های علوم ریاضی بپردازند تا کل جامعه علوم ریاضی بتواند در بلند مدت به رشد و تعالی خود ادامه دهد.
به گواه تاریخ، ایران مهد توسعه ریاضیات در جهان بوده است و دستاوردهای اخیر دانشمندانش در عرصه‌های بینالمللی به همت معلمان توانمند و عالقمند و متخصصان حوزههای علوم ریاضی، نشان از توانمندی ذاتی ایرانیان دریادگیری، به کارگیری و توسعه علوم ریاضی دارد. اما بررسی نتایج و رتبه دانش‌آموزان و دانشجویان ایرانی در مسابقات و المپیادهای علمی بین‌المللی سالهای اخیر ، متاسفانه بیان می‌کند که کشور عزیزمان با افت ریاضی در سطوح مختلف روبرو شده است [۱] .این افت ریاضی وضعیت هشدار دهنده آموزش و پژوهش ریاضیات در کشور را نشان میدهد که تهدیدی جدی برای توسعه پایدار کشور در آینده به شمار می‌آید. در واقع با روند کنونی، نه تنها آینده ریاضیات کشور بحرانی خواهد بود، بلکه دانش‌آموختگان مهندسی دانشگاه‌های ما نیز از سواد ریاضی و تفکر استدلالی برای حل مسائل فنی و صنعتی مورد نیاز کشور بی‌بهره خواهند شد. واضح است که اگر مسئولان و تصمیم‌سازان آموزشی، علمی و سیاسی کشور اکنون به بررسی و حل این مسئله مهم نپردازند، خساراتی بزرگ برای حال و آینده کشور به بار خواهدآمد.
اتحادیه انجمن‌های ایرانی علوم ریاضی با همفکری و استفاده از ظرفیت‌های علمی، آموزشی و فرهنگی جامعه ریاضی ایران به دنبال آن است که با تمام توان خود برای حل این معضل که آینده کشور را به خطر میاندازد، اقدام نماید و حمایت مسئولان امر را در این خصوص مطالبه می‌کند. این اتحادیه با مشارکت انجمن‌های علمی فعال در حوزه‌های مختلف علوم ریاضی شامل انجمن ریاضی ایران، اتحادیه انجمن‌های علمی-آموزشی معلمان ریاضی ایران، انجمن آمار ایران، انجمن رمز ایران، انجمن ایرانی تحقیق در عملیات، انجمن علمی سیستمهای فازی ایران، انجمن فیزیک ایران، انجمن علمی فرماندهی و کنترل ایران و شورای خانه‌های ریاضیات ایران تشکیل شده است و بهبود وضعیت ریاضیات کشور را از جنبه‌های مختلف دنبال میکند و مصمم است تا از همه مقدورات انجمن‌های عضو و فرصت‌های موجود برای ارائه راهکارهای مناسب در جهت ارتقاء سطح علوم ریاضی کشور و بازگشت آن به دوران سرآمدی گذشته استفاده نماید. اتحادیه انجمن‌های ایرانی علوم ریاضی اطمینان دارد که ریاضیات می‌تواند ابزارهای لازم برای اداره بهتر کشور را فراهم سازد و توجه اصولی به آن باعث خواهد شد ابزارهای برآمده از علوم دیگر نیز با سرعتو کارآمدی بیشتر برای آبادانی و پیشرفت کشور بکار گرفته شوند [۲.[
منابع:
[۱ ]پروانه، آزاده و رجالی، علی، هشدار به جامعۀ ریاضی ایران و عالقه مندان به توسعۀ پایدار کشور، فرهنگ و اندیشه ریاضی، دوره ۳۸ ، شماره ۶۵ ،پاییز و زمستان ۱۳۹۸ ،صفحات ۱۳ تا ۳۵.
[۲ ]گزارش و مجموعه مقاالت نخستین سمینار علوم ریاضی و چالش ها، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۹۴
.



CAPTCHA
دفعات مشاهده: 1885 بار   |   دفعات چاپ: 141 بار   |   دفعات ارسال به دیگران: 0 بار   |   0 نظر