---

نمودارهای کنترل برای هشدار دادن در فرایندی که میزان کیفیت آن با بیش از یک مشخصه‌ی کیفیت همبسته تعیین می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرند. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که استفاده از طرح‌ اندازه نمونه‌ی متغیر (VSS)، در کشف و شناسایی تغییرات کوچک در بردار میانگین، نمودارهایی با توان آماری بالاتری در مقایسه با طرح‌ نرخ نمونه‌گیری ثابت را نتیجه می‌دهد. در این مقاله به طراحی نمودار کنترل جدیدی با استفاده از رویکرد زنجیر مارکوف پرداخته شده است که در آن علاوه بر متغیر بودن اندازه‌ی نمونه، حدود کنترل نیز متغیر می‌باشند. در این طراحی، علاوه بر در نظر گرفتن معیارهای آماری، بهینه بودن طرح از لحاظ اقتصادی با استفاده از مدل اقتصادی کوستا و رحیم (2001) نیز مورد توجه قرار گرفته است. این مدل اقتصادی مواردی چون هزینه‌ی هشدارهای اشتباه، هزینه‌ی شناسایی انحراف بادلیل و تعمیر فرایند، هزینه‌ی تولید محصول زمانی که فرایند در حالت خارج از کنترل به سر می‌برد و نیز هزینه‌ی نمونه‌گیری و بازرسی محصولات را شامل می‌شود. همچنین با استفاده از رویکرد الگوریتم ژنتیک (GA) به بهینه‌سازی مدل مورد نظر و به دست آوردن پارامترهای بهینه‌ی مدل پرداخته شده است. در پایان نمودارهای و نسبت به هزینه‌ی مورد انتظار در واحد زمان مقایسه می‌شوند.

---

روش های عددی اغلب برای یافتن پاسخ سوال های از پیش تعیین شده مناسب هستند. در حالی که روش های گرافیکی محدودیت کمتری دارند. نمودرهای آماری در درک روابط بین متغیرها مفیدند. همچنین در شناسایی نقاط متمایز و زیر مجموعه های داده ها کاربرد دارند. دستیابی به چنین اطلاعاتی توسط روش های عددی بسیار دشوار است. در این مقاله با استفاده از یک مجموعه داده ی واقعی، برخی از انواع نمایش داده های دو متغیره معرفی می شوند.

---

در این مقاله مسئله آزمون فرضیه‌های فازی با داده‌های مبهم بررسی شده است. یک روش جدید بر مبنای شاخص لروم برتری اکید پیشنهاد شده است. مثالی از کاربرد آزمون پیشنهادی در کنترل کیفیت آماری ارائه شده است.

---

 در این مقاله پس از معرفی خانوادۀ نمایی و تاریخچه‌ای از کارهای انجام شده توسط محققان در شاخه‌های مختلف آمار، به شرح کاربردهایی از این خانواده در استنباط آماری به‌ویژه در مسئله برآورد، آزمون‌های فرضیه آماری و مفاهیم نظریه اطلاع آماری پرداخته می‌‌شود.

---

نرم‌افزار WinBUGS یکی از نرم‌افزارهای معروف در آمار بیز محاسباتی است که می‌توان با استفاده از آن به‌سادگی مدل‌های بیزی را به داده‌ها برازش داد.

با وجود این‌که توابع ریاضی و توزیع‌های معروف آماری در این نرم‌افزار به‌صورت تعریف شده وجود دارد، گاهی لازم می‌شود توابع و توزیع‌های دیگری را در محاسبات وارد کرد.

این کار با ترفندهایی و به‌طور غیر‌مستقیم انجام می‌شود. با استفاده از ابزار توسعۀ WinBUGS که WBDev نام دارد، می‌توان توابع ریاضی و توزیع‌های جدید را به این نرم‌افزار افزود و به‌طور مستقیم از آنها استفاده کرد. این کار نوشتن کدهای مدل را ساده‌تر و محاسبات را سریع‌تر و کاراتر می‌سازد.

در این مقاله، روش و مراحل تعریف توابع و توزیع‌های جدید همراه با مثال‌ها شرح داده می‌شود.

---

 متأسفانه در چند سال اخیر، کاهش سطح انگیزه‌ی تحصیلی بین دانشجویان در مقاطع مختلف تحصیلی رشد فزاینده‌ای داشته و گریبان گیر بسیاری از واحدهای آموزشی دانشگاه‌های کشور شده و این می‌تواند اثرات مخرب و غیرقابل‌جبران در آینده‌ی نه‌چندان دوری داشته باشد. در این پژوهش، با استفاده از تحلیل آماری از تعدادی پرسشنامه به بررسی عوامل اجتماعی روی بی‌انگیزگی دانشجویان دانشگاه خلیج‌فارس بوشهر پرداخته و ارتباط هر کدام از متغیرها مانند وضعیت شغلی، مقدار درآمد تحصیل‌کرده‌ها، جنسیت، وضعیت تأهل، میزان درآمد خانواده، مطالب ارائه‌شده در کتاب‌های درسی، امکانات آموزشی دانشگاه و شرایط آب و هوایی با بی‌انگیزگی تحصیلی دانشجویان موردبررسی قرارگرفته‌شده است. از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای دومرحله‌ای نابرابر برای جمع‌آوری داده‌های نمونه و اطلاعات موردنیاز، استفاده‌شده و روش تحلیل عاملی چندمتغیره جهت بررسی همبستگی درونی متغیرها و نیز یافتن عامل‌های اصلی با پیش‌بینی مقدار واریانس متغیرها توسط عامل‌ها، به کار گرفته‌شده است. همچنین به بررسی تأثیر متغیرها روی انگیزه‌ی تحصیلی دانشجویان پرداخته‌شده است.

---

نوشته حاضر ترجمه مقاله­ای در مجله سیگنیفیکنس[1] سری 17 شماره 4 در سال 2020 با عنوان "قرن سی، آر، رائو[2]" است که با مشارکت برادلی افرون، ، شون-ایچی آماری، دونالد بی. روبین، آرنی اس. آر. سرینیواسا رائو و دیوید آر. کاکس تهیه شده  است. لذا، نمی­توان این نوشته را مقاله خطاب کرد. بلکه ترجمه­ای است که برای ادای دین به یک قرن فعالیت پروفسور رائو تهیه شده تا فارسی­زبانانی که به طریقی با آمار در ارتباط هستند از نقش ارزنده این استاد در آمار آگاه شوند. البته، افرادی که دوره کارشناسی آمار را گذرانده­اند حداقل با دو عنوان معروف "نامساوی کرامر-رائو" و "قضیه رائو-بلکول"  که هر دو حاوی اسم "رائو" هستند، خاطراتی دارند. لذا، دانستن درباره این شخصیت بزرگ از زبان چند محقق برجسته آماری خالی از لطف نیست. فعالیت­های مثمرثمر رائو که بخشی از آن­ها در این نوشتار آمده است می­تواند الگویی برای افرادی باشد که در وادی آمار قدم می­گذارند و قصد پیروی از مسیر زندگی علمی و اجتماعی رائو را دارند.

---

هدف این پژوهش بررسی تفکر آماری دانشجومعلمان کارشناسی رشته آموزش ریاضی در مبحث سواد نموداری بر اساس چارچوب وایلد و فنکوچ است. بدین منظور پرسشنامه‌ای شامل 9 سؤال سواد نموداری (نمودار جعبه‌ای) طراحی گردید. سؤالات براساس مؤلفه‌های چارچوب وایلد و فنکوچ، طبقه‌بندی شدند. پرسشنامه توسط 50 دانشجومعلم رشته آموزش ریاضی دانشگاه‌های فرهنگیان و تربیت دبیرشهیدرجایی (دختر و پسر) تکمیل‌گردید. پاسخ‌ها براساس چارچوب واتسون که جرح و تعدیل یافته‌ای از مدل سولو است، سطح‌بندی شدند. معناداری تفاوت‏های جنسیتی دانشجومعلمان از نظر آماری تایید نشد. یافته‌ها نشان‌داد که بیشتر پاسخ‌های دانشجومعلمان در تمامی مؤلفه‌های آماری در سطح رابطه‌ای قرار دارد اما نتایج عملکرد متوسط دانشجومعلمان در مؤلفه‌های تفکر آماری را در مبحث سواد نموداری نشان‌داد.
 

---

اهمیت آمار و آموزش آن در دنیای کنونی که سرشار از اطلاعات و داده است، برکسی پوشیده نیست. تفکر آماری هستۀ اصلی درک صحیح مفاهیم آماری، تجزیه و تحلیل داده­ها و تفسیر پدیده­هاست. پژوهش حاضر با هدف دستیابی به تعریفی جامع از تفکر آماری و تعیین عناصر آن، پژوهش­های سی و سه سال اخیر را مورد مطالعه قرار داده است. این پژوهش توصیفی، به روش فراترکیب کیفی به انجام رسیده است تا بینشی عمیق و تفسیری جامع از کلیت پژوهش­های موجود ارائه کند. بر اساس معیارهای ورود تعداد 123 پژوهش در بازۀ سالهای 1990 تا 2022، شناسائی شد و در نهایت پس از غربالگری، تعداد 22 تحقیق برای بررسی و تحلیل دقیق انتخاب شد. با توجه به یافته­های فراترکیب حاضر، عناصر تفکر آماری عبارتند از: 1- داده محور بودن: توجه به داده­ها، تشخیص نیاز به داده­ها، جمع آوری و در نظر گرفتن داده ها، بازنمایی­های مختلف داده­ها و نیز روش­های تبدیل آنها به یکدیگر. 2- تغییر پذیری: در نظرداشتن تغییرات دائمی در همه پدیده­ها. 3- استنباط آماری: توجه به انواع نمونه­گیری، استدلال و استنباط با استفاده از مدل­های آماری شامل استفاده از نمودارهای آماری و تعمیم نتایج از نمونه به جامعه. 4- تحلیل زمینه آماری: تلفیق مسئلۀ آماری با زمینه.